CFR TESLİM ŞEKLİ (COST AND FREİGHT)
CFR teslim şekli, navlun bedelinin satıcı tarafından ödenerek malların alıcı tarafından belirlenen gemiye devredildiği teslim şeklidir. CFR teslim şeklinde taşıma sırasındaki risk ve hasardan alıcı sorumlu olduğundan, sigortayı da alıcı yaptırır. Ancak sigorta zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrıca bu teslim şeklinde alıcının ve satıcının sorumlulukları da İNCOTERMS kurallarına göre belirlenir.
Yazımızda CFR teslim şekline dair tüm bu hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
CFR TESLİM ŞEKLİ NEDİR?
CFR teslim şekli, satıcının navlun bedeli ödenmiş olarak malları varış limanında alıcıya devrettiği teslim şeklidir. Ayrıca malların sevki için yapılacak taşıma sözleşmesini de satıcı yapar. Bu kapsamda CFR teslim şeklinde taşıma masrafları satıcıya, hasar ve riskler ise alıcıya aittir. Dolayısıyla CFR teslim şekli uygulamada “navlun ve masraflar ödenmiş teslim” olarak da bilinir.
CFR teslim şeklinde, malların sözleşmede belirtilen varış noktasına sevk edilebilmesi için yapılacak taşıma sözleşmesini satıcı yapar. Bununla birlikte yine taşıma için navlun bedelinin ödenmesi de satıcının sorumluluğundadır.
DİKKAT: CFR teslimat şeklinde navlun bedelinin ödenmesi ve taşıma işi satıcıya aittir. Ancak mallar gemiye yüklendikten sonra oluşacak hasarlardan ve risklerden alıcı sorumludur. Yani taşıma işinde ortaya çıkacak zararı alıcı üstlenir.
Taşınacak olan malların gemiye yüklenmesi ile birlikte, malların hasarına ilişkin tüm sorumluluk artık alıcıya ait olur. Eğer mallar gemide değilde terminalde teslim edilecekse bu defa CFR teslimat şekli değil, CPT teslim şekli kullanılmalıdır. Çünkü CFR teslimat şekli deniz ve nehir taşımacılığı için kullanılır.
Tüm dış ticaret teslim şekillerinin açıklandığı yazımız için tıklayabilirsiniz: “ihracat teslim şekilleri (incoterms teslim şekilleri)”
CFR TESLİM ŞEKLİ ÖZELLİKLERİ
CFR teslim şekli özellikleri şunlardır:
- Malların ambalajlama, işaretleme veya kontrollerini satıcı yapar,
- Malların çıkış gümrüğündeki işlemleri dahil olmak üzere bunlara ilişkin vergileri ve masraf ödemelerini satıcı yapar,
- Malların gemiye yükleme işlemlerini satıcı yapar,
- Malların iç taşımasını ve asıl (ana) taşımasını satıcı yapar,
- Malların varış yerindeki gümrük, vergi işlemleri ve bunlara ilişkin ödemeleri alıcı yapar,
- Malların varış yerinde boşaltılması işlemlerini alıcı yapar,
- Mallar deniz veya iç su olarak tanımlanan nehirlerde taşınabilir.
CFR teslimat şeklinde kanunlarla birlikte uygulamada gelişen bazı haller vardır. Bu haller dikkate alınarak işlem yapılmasında fayda vardır:
Temel olarak CFR teslimat şeklinde sigorta zorunluluğu yoktur. Ancak navlun bedelini satıcının ödemesine karşın tüm hasar riskini alıcı üstlenir. Dolayısıyla kayıp ve hasarların önlenmesi amacıyla genellikle mallar sigortalanır ve sigorta bedelini alıcı öder. CİF teslim şeklinde ve CİP teslim şeklinde ise sigorta zorunluluğu bulunmaktadır.
DİKKAT: Söz konusu teslimat türünün, navlun sözleşmesinin veya ithalat ya da ihracat sözleşmelerinin hazırlanması için hukuki destek almakta fayda vardır. Aksi halde ticari ilişkide öngörülemeyen sorunlar çıkarak teslimat gecikebilir veya hasar görebilir. Ayrıca ileride doğabilecek uyuşmazlıklarda yine bu sözleşmeler esas alınarak yargılama yapılır. Bu anlamda alanında uzman bir deniz ticareti avukatına danışılması faydalı olacaktır.
CFR TESLİM ŞEKLİNDE SATICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
CFR teslim şeklinde satıcının yükümlülükleri şunlardır:
- Sözleşme konusu malların ve gerekli belgelerin hazırlanması (belgeler fiziki ya da dijital olarak hazırlanabilir),
- Sözleşme konusu malların hazırlanması, kontrol edilmesi, ölçülmesi, tartılması, işaretlenmesi ve bunlara ilişkin masrafların ödenmesi,
- Sözleşmede belirlenen limanda bulunan gemiye malların hasarsız olarak bırakılması,
- Malların taşınması için bir taşıyıcı ile taşıma sözleşmesi yapmak ve buna ilişkin navlun bedelini ödemek,
- Malların taşınması ile ilgili olarak diğer tüm masrafları ödemek,
- Eğer alıcı bir sigorta sözleşmesi yapacaksa, bu sözleşme için gerekli bilgi ve belgelerin alıcıya verilmesi,
- Teslim belgesinin alıcıya verilmesi ve teslim belgesine ilişkin masrafların üstlenilmesi,
- İhracat yapılması için gerekli olan izinlerin alınması ve ihracat yapılacak ülkenin kanunlarına uygun olarak tüm işlemlerin yapılarak masrafların ödenmesi,
- Alıcının malları gemiden teslim alması için, alıcıya bildirimde bulunulması.
- Eğer malların gemiye yüklenmesi sırasında bir sorunla karşılaşılırsa, bunun derhal alıcıya bildirilmesi.
CFR TESLİM ŞEKLİNDE ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
CFR teslim şeklinde alıcının yükümlülükleri şunlardır:
- Sözleşmede belirtilen mal bedelinin satıcıya ödenmesi,
- Satıcı sözleşmede belirtilen gemiye malları yüklediğinde, malların teslim alınması,
- Gerek duyulması halinde malları sigorta ettirme ve sigorta sözleşmesi imzalamak,
- Satıcının malları teslim ettikten sonra düzenlediği teslim belgesini almak,
- Satıcı ihracata ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri istediğinde, bu belgeleri satıcıya vermek,
- Mallar alıcıya bırakıldıktan sonraki işlemler için masrafları üstlenmek,
- Satıcın malları teslim edebilmesi için teslimat yapılacak liman ve gemiyi önceden satıcıya bildirmek,
CFR NASIL HESAPLANIR
CFR teslim şeklinde fiyat hesaplaması, malın maliyeti, paketleme, yükleme masrafları, iç yükleme, sigorta, gemiye yükleme masrafları, gümrük masrafları, deniz yolu ana taşıması ve kar payı gibi kriterler üzerinden yapılır.
CFR teslimat şekli fiyat hesaplamasında yukarıda belirtilen masraflar toplanarak tahmini bir bedel öngörülebilir. Ancak tüm bu hususların net hesabının yapılabilmesi için sözleşme şartları incelenmelidir.
CFR TESLİM ŞEKLİNDE SİGORTA
CFR teslim şeklinde sigorta alıcıya aittir. Çünkü bu teslim şeklinde taşıma esnasındaki hasar ve risklerden alıcı sorumludur.
CFR teslim şeklinde sigorta zorunluluğu yoktur. Ancak navlun bedelini satıcının ödemesine karşın tüm hasar riskini alıcı üstlenir. Dolayısıyla kayıp ve hasarların önlenmesi amacıyla genellikle mallar sigortalanır ve sigorta bedelini alıcı öder. CİF teslim şeklinde ve CİP teslim şeklinde ise sigorta zorunluluğu bulunmaktadır.
CFR TESLİM ŞEKLİ SÖZLEŞMESİ VE AVUKATIN ÖNEMİ
Ticari ilişkilerde teslim şekli belirlenmesiyle, tek başına alıcı ve satıcı arasında sözleşme kurulmuş olmaz. Çünkü teslim şekilleri temel olarak teslimata ilişkin malların taşınması, teslimi gibi aşamalarda, tarafların sorumluluklarının ve yapılan işlemlerin maliyetlerini kimin üstleneceğini ifade etmektedir. Geri kalan konular hakkında teslim şeklinin dışında belirlemeler yapılması gerekir.
Bu bağlamda ticari ilişkiye uygun bir ihracat veya ithalat sözleşmesinin düzenlenmesi ve bu sözleşmeye uygun bir teslim şeklinin belirlenmesi gerekir. Aksi halde ticari ilişkinin sürdürülmesinde anlaşmazlıklar ortaya çıkabileceği gibi uyuşmazlık halinde durum mahkemelere taşınarak ticari zararlar ortaya çıkabilir.
Tüm bu hususlardan anlaşılacağı üzere ticari faaliyetlerin düzenlenmesi, sözleşmelerin hazırlanması ve gerekli diğer usuli işlemlerin eksiksiz yapılabilmesi için alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.
SONUÇ
CFR teslimat şekli, ticari sözleşmede teslimatın nasıl, ne şekilde ve masrafları kime ait olacak şekilde yapılacağına dair düzenlemedir. Bu düzenlemede tarafların hak ve yükümlülükleri, ticari anlaşmanın sınırları gibi çeşitli unsurlar belirlenir. Söz konusu hususların belirlenmesi açısından alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.