CPT TESLİM ŞEKLİ (CARRİAGE PAİD TO)

CPT teslim şekli, satıcının kendi seçeceği taşıyıcı ile tüm masrafları karşılayarak taşıma sözleşmesi yaptığı ve bu şekilde malları alıcıya ulaştırdığı teslimat şeklidir. CPT teslim şeklinde taşıma sırasındaki risk ve hasardan alıcı sorumlu olduğundan, sigortayı da alıcı yaptırır. Ancak sigorta zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrıca bu teslim şeklinde alıcının ve satıcının sorumlulukları da İNCOTERMS kurallarına göre belirlenir.

Yazımızda CPT teslim şekline dair tüm bu hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

CPT TESLİM ŞEKLİ NEDİR?

CPT teslim şekli, satıcının kendi seçtiği bir taşıyıcı ile taşıma ücreti ve tüm sevkiyat bedellerini ödeme karşılığı anlaşarak malları alıcıya ulaştırdığı teslim şeklidir. Yani bu teslim şeklinde malların taşınması için ödenecek navlun bedelini satıcı üstlenir. Dolayısıyla CİF teslim şekli uygulamada “taşıma bedeli ödenmiş olarak teslim” olarak da bilinir.

CPT teslim şeklinde satıcı malları taşıyıcıyla gönderdiğinde, mallar alıcıya devredilerek taşıma yükümlülüğü sona erer. Ayrıca mallar satıcıdan taşıyıcıya geçtiğinde, mallara ilişkin hasar ve risk sorumluluğu alıcı üstlenir.

DİKKAT: CPT teslim şekli İncoterms kurallarında belirtilen C grubu çoklu teslim türlerinden biridir. Bu noktada eğer sigorta hariç olarak bir limanda teslim sevkiyatı yapılacaksa, CPT teslimat şekli yerine CFR teslimat şeklinin kullanılması daha uygun olacaktır.

CPT TESLİM ŞEKLİ ÖZELLİKLERİ

CPT teslim şekli özellikleri şunlardır:

• Malların ambalajlama, işaretleme veya kontrollerini satıcı yapar,
• Malların çıkış gümrüğündeki işlemleri dahil olmak üzere bunlara ilişkin vergileri ve masraf ödemelerini satıcı yapar,
• Malların gemiye yükleme işlemlerini satıcı anlaştığı taşıyıcı ile yapar,
• Malların iç taşımasını ve asıl (ana) taşımasını satıcı yapar,
• Malların varış yerindeki gümrük, vergi işlemleri ve bunlara ilişkin ödemeleri alıcı yapar,
• Malların varış yerinde boşaltılması işlemlerini alıcı yapar,
• Mallar deniz, kara, hava ve demiryolu üzerinden taşınabilir.

CPT teslim şeklinde kanunlarla birlikte uygulamada gelişen bazı haller vardır. Bu haller dikkate alınarak işlem yapılmasında fayda vardır: 

• Uygulamada CPT teslim şekli sözleşmesinde teslim şekli teriminin yanında yazılan varış yeri adı, esasen navlunun hangi noktaya kadar satıcının yükümlülüğünde olduğunu belirtmektedir. Yani hangi noktaya kadar satıcının navlun bedelini ödemekle yükümlü olduğunu ifade eder. 
• Uygulamada, mallar satıcıdan taşıyıcıya geçtikten sonra hasar ve risk sorumluluğu artık alıcıya geçer. Ancak kural bu olsa bile, taraflar sözleşmede hasar ve risk sorumluluğunun ne zaman alıcıya geçeceğini kararlaştırabilirler. 
• CPT teslim şekli multimodal yani çoklu taşıma türüdür. Yani deniz, kara, hava ve demiryolu olmak üzere tüm şekillerde taşıma yapılması mümkündür. Dolayısıyla eğer sigorta hariç olarak bir limana teslim yapılacaksa CPT teslimat şekli yerine CFR teslim şekli kullanılmalıdır.

DİKKAT: Söz konusu teslimat türünün, navlun sözleşmesinin veya ithalat ya da ihracat sözleşmelerinin hazırlanması için hukuki destek almakta fayda vardır. Aksi halde ticari ilişkide öngörülemeyen sorunlar çıkarak teslimat gecikebilir veya hasar görebilir. Ayrıca ileride doğabilecek uyuşmazlıklarda yine bu sözleşmeler esas alınarak yargılama yapılır. Bu anlamda alanında uzman bir deniz ticareti avukatına danışılması faydalı olacaktır.

CPT TESLİM ŞEKLİNDE SATICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

CPT teslim şeklinde satıcının yükümlülükleri şunlardır:

• Sözleşme konusu malların ve gerekli belgelerin hazırlanması (belgeler fiziki ya da dijital olarak hazırlanabilir),
• Sözleşme konusu malların hazırlanması, kontrol edilmesi, ölçülmesi, tartılması, işaretlenmesi ve bunlara ilişkin masrafların ödenmesi,
• Sözleşmede belirlenen limanda bulunan gemiye malların hasarsız olarak bırakılması,
• Malların taşınması için bir taşıyıcı ile taşıma sözleşmesi yapmak ve buna ilişkin navlun bedelini ödemek,
• Malların taşıyıcıya teslimine kadarki hasar ve risk sorumluluğunu üstlenmek,
• Malların taşınması ile ilgili olarak diğer tüm masrafları ödemek,
• Eğer alıcı bir sigorta sözleşmesi yapacaksa, bu sözleşme için gerekli bilgi ve belgelerin alıcıya verilmesi,
• Teslim belgesinin alıcıya verilmesi ve teslim belgesine ilişkin masrafların üstlenilmesi,
• İhracat yapılması için gerekli olan izinlerin alınması ve ihracat yapılacak ülkenin kanunlarına uygun olarak tüm işlemlerin yapılarak masrafların ödenmesi,
• Alıcının malları gemiden teslim alması için, alıcıya bildirimde bulunulması.
• Eğer malların gemiye yüklenmesi sırasında bir sorunla karşılaşılırsa, bunun derhal alıcıya bildirilmesi.

CPT TESLİM ŞEKLİNDE ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

CPT teslim şeklinde alıcının yükümlülükleri şunlardır:

• Sözleşmede belirtilen mal bedelinin satıcıya ödenmesi,
• Satıcı sözleşmede belirtilen varış noktasına mallar geldiğinde, taşıyıcıdan malların teslim alınması,
• Mallar satıcı tarafından taşıyıcıya teslim edildiği andan itibaren, mallar için hasar ve risk sorumluluğunu üstlenmek,
• Satıcının malları teslim ettikten sonra düzenlediği teslim belgesini almak,
• Satıcı ihracata ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri istediğinde, bu belgeleri satıcıya vermek,
• Mallar alıcıya bırakıldıktan sonraki işlemler için masrafları üstlenmek,
• Satıcın malları teslim edebilmesi için teslimat yapılacak liman ve gemiyi önceden satıcıya bildirmek.

CPT NASIL HESAPLANIR

CPT teslim şeklinde fiyat hesaplaması, malın maliyeti, paketleme, yükleme masrafları, iç yükleme, sigorta, gemiye yükleme masrafları, gümrük masrafları, deniz yolu ana taşıması ve kar payı gibi kriterler üzerinden yapılır.

CFR teslimat şekli fiyat hesaplamasında yukarıda belirtilen masraflar toplanarak tahmini bir bedel öngörülebilir. Ancak tüm bu hususların net hesabının yapılabilmesi için sözleşme şartları incelenmelidir.

CPT TESLİM ŞEKLİNDE SİGORTA

CPT teslim şeklinde sigorta alıcıya yani ithalatçıya aittir. Çünkü bu teslim şeklinde taşıma esnasındaki hasar ve risklerden alıcı sorumludur.

CPT teslimat şeklinde sigorta zorunluluğu yoktur. Ancak navlun bedelini satıcının ödemesine karşın taşıma esnasındaki tüm hasar riskini alıcı üstlenir. Dolayısıyla kayıp ve hasarların önlenmesi amacıyla genellikle mallar sigortalanır ve sigorta bedelini alıcı yani ithalatçı öder. 

CPT TESLİM ŞEKLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİ VE AVUKATIN ÖNEMİ

Ticari ilişkilerde teslim şekli belirlenmesiyle, tek başına alıcı ve satıcı arasında sözleşme kurulmuş olmaz. Çünkü teslim şekilleri temel olarak teslimata ilişkin malların taşınması, teslimi gibi aşamalarda, tarafların sorumluluklarının ve yapılan işlemlerin maliyetlerini kimin üstleneceğini ifade etmektedir. Geri kalan konular hakkında teslim şeklinin dışında belirlemeler yapılması gerekir.

Bu bağlamda ticari ilişkiye uygun bir ihracat veya ithalat sözleşmesinin düzenlenmesi ve bu sözleşmeye uygun bir teslim şeklinin belirlenmesi gerekir. Aksi halde ticari ilişkinin sürdürülmesinde anlaşmazlıklar ortaya çıkabileceği gibi uyuşmazlık halinde durum mahkemelere taşınarak ticari zararlar ortaya çıkabilir.

Tüm bu hususlardan anlaşılacağı üzere ticari faaliyetlerin düzenlenmesi, sözleşmelerin hazırlanması ve gerekli diğer usuli işlemlerin eksiksiz yapılabilmesi için alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.

SONUÇ

CPT teslimat şekli, ticari sözleşmede teslimatın nasıl, ne şekilde ve masrafları kime ait olacak şekilde yapılacağına dair düzenlemedir. Bu düzenlemede tarafların hak ve yükümlülükleri, ticari anlaşmanın sınırları gibi çeşitli unsurlar belirlenir. Söz konusu hususların belirlenmesi açısından alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.