FAS TESLİM ŞEKLİ (FREE ALONGSIDE SHIP)

FAS teslim şekli, satıcının malları belirlenen yükleme limanında gemi doğrultusunda bırakarak teslimatı tamamladığı teslim şeklidir. FAS teslim şeklinde sigorta ise alıcıya veya satıcıya ait değildir. Sigortanın kime ait olacağı sözleşmeyle kararlaştırılır. Çünkü bu teslim şeklinde sigorta zorunluluğu yoktur. Ayrıca bu teslim şeklinde alıcının ve satıcının sorumlulukları da İNCOTERMS kurallarına göre belirlenir.

Yazımızda FAS teslim şekline dair tüm bu hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

FAS TESLİM ŞEKLİ NEDİR?

FAS teslim şekli, satıcının malları belirlenen yükleme limanında ve alıcının belirlediği gemi yanına yani mavna veya rıhtıma bırakmasıyla teslimatı tamamladığı teslim şeklidir. Bu şekilde satıcı malları limana ulaştırır, ihracata ilişkin gümrükleme işlemlerini tamamlar ve malları limana bırakır. Dolayısıyla FAS teslim şekli uygulamada “gemi doğrultusunda masrafsız teslim” olarak da bilinir.

FAS teslim şeklinde eğer gemi limanda değil denize açılmış olarak bulunuyorsa, malların limandan gemiye taşıması için ara taşıyıcı kullanılır. Ara taşıyıcılara uygulamada mavna yani taşıyıcı tekne adı verilir. Ara taşıyıcı ile yapılacak taşımadan ise satıcı sorumludur. Taşınacak olan malların alıcının belirlediği gemi yanına bırakılmasıyla satıcının sorumlulukları sona erer.

DİKKAT: 2010 İncoterms kurallarına göre FAS teslimat şeklinde ihracat gümrükleme işlemleri alıcının sorumluluğundadır. Ancak 2020 İncoterms kurallarında bu şart değiştirilmiş olup artık ihracat gümrükleme işlemleri satıcı tarafından yapılmaktadır.

DİKKAT: Eğer mallar konteyner biçiminde ise satıcı malları genellikle terminal içinde taşıyıcıya sevkeder. Ancak bu tür bir işlem mevcutsa uygulamada FAS teriminin kullanılması yerine FCA teriminin kullanılması daha mantıklı bir yol olacaktır. 

Tüm dış ticaret teslim şekillerinin açıklandığı yazımız için tıklayabilirsiniz: “ihracat teslim şekilleri (incoterms teslim şekilleri)”

FAS TESLİM ŞEKLİ ÖZELLİKLERİ

FAS teslim şekli özellikleri şunlardır:

  • Malların ambalajlama, işaretleme veya kontrollerini satıcı yapar,

  • Malların çıkış gümrüğündeki işlemleri dahil olmak üzere bunlara ilişkin vergileri ve masraf ödemelerini satıcı yapar,

  • Malların gemiye yükleme işlemlerini alıcı yapar,

  • Malların iç taşımasını satıcı yapar,

  • Malların ana taşımasını alıcı yapar,

  • Malların varış yerindeki gümrük, vergi işlemleri ve bunlara ilişkin ödemeleri alıcı yapar,

  • Malların varış yerinde boşaltılması işlemlerini alıcı yapar,

  • Mallar deniz ve iç su olarak tanımlanan nehir üzerinden taşınabilir.

FAS teslim şeklinde kanunlarla birlikte uygulamada gelişen bazı haller vardır. Bu haller dikkate alınarak işlem yapılmasında fayda vardır: 

  • FAS teslimat şeklinde satıcı, sözleşme konusu malları belirlenen zamanda alıcının seçtiği gemi yanı rıhtımına bırakır. Bu şekilde yapılan teslim işleminden sonra artık hasar ve risk sorumluluğu alıcının olacaktır. 

DİKKAT: Söz konusu teslimat türünün, navlun sözleşmesinin veya ithalat ya da ihracat sözleşmelerinin hazırlanması için hukuki destek almakta fayda vardır. Aksi halde ticari ilişkide öngörülemeyen sorunlar çıkarak teslimat gecikebilir veya hasar görebilir. Ayrıca ileride doğabilecek uyuşmazlıklarda yine bu sözleşmeler esas alınarak yargılama yapılır. Bu anlamda alanında uzman bir deniz ticareti avukatına danışılması faydalı olacaktır.

FAS TESLİM ŞEKLİNDE SATICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

FAS teslim şeklinde satıcının yükümlülükleri şunlardır:

  • Sözleşme konusu malların ve gerekli belgelerin hazırlanması (belgeler fiziki ya da dijital olarak hazırlanabilir),

  • Sözleşme konusu malların hazırlanması, kontrol edilmesi, ölçülmesi, tartılması, işaretlenmesi ve bunlara ilişkin masrafların ödenmesi,

  • Alıcının belirlediği gün ve gemi yanına malların sevk edilmesi,

  • Malların belirlenen gemi doğrultusunda bırakılmasına kadarki olan hasar ve risk sorumluluğunun üstlenilmesi,

  • Teslim belgesinin alıcıya verilmesi ve teslim belgesine ilişkin masrafların üstlenilmesi,

  • İhracat yapılması için gerekli olan izinlerin alınması ve ihracat yapılacak ülkenin kanunlarına uygun olarak tüm işlemlerin yapılarak masrafların ödenmesi,

  • Alıcının malları gemiden teslim alması için, alıcıya bildirimde bulunulması.

  • Eğer malların gemiye yüklenmesi sırasında bir sorunla karşılaşılırsa, bunun derhal alıcıya bildirilmesi.

FAS TESLİM ŞEKLİNDE ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ

FAS teslim şeklinde alıcının yükümlülükleri şunlardır:

  • Sözleşmede belirtilen mal bedelinin satıcıya ödenmesi,

  • Satıcı sözleşmede belirtilen gemi doğrultusunda malları belirlenen yere ulaştırdığında, malların teslim alınması,

  • İthalat belgelerinin düzenlenmesi,

  • İthalat gümrük işlemlerinin tamamlanması ve bunlara ilişkin vergilerin ödenmesi,

  • Taşıyıcı ile malların taşınması için taşıma sözleşmesi yapmak,

  • Satıcının malları teslim ettikten sonra düzenlediği teslim belgesini almak,

  • Satıcı ihracata ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri istediğinde, bu belgeleri satıcıya vermek,

  • Mallar alıcıya bırakıldıktan sonraki işlemler için masrafları üstlenmek,

  • Satıcın malları teslim edebilmesi için teslimat yapılacak liman ve gemiyi önceden satıcıya bildirmek.

FAS NASIL HESAPLANIR

FAS teslim şeklinde fiyat hesaplaması, malın maliyeti, paketleme, iç yükleme masrafları, gümrük masrafları, ana taşıma ücreti ve kar payı gibi kriterler üzerinden yapılır.

FAS teslimat şekli fiyat hesaplamasında yukarıda belirtilen masraflar toplanarak tahmini bir bedel öngörülebilir. Ancak tüm bu hususların net hesabının yapılabilmesi için sözleşme şartları incelenmelidir.

FAS TESLİM ŞEKLİNDE SİGORTA

FAS teslim şeklinde sigorta alıcıya veya satıcıya ait değildir. Yani FAS teslim şeklinde sigorta alıcı ve satıcının anlaşmasıyla belirlenir. Bu şekilde taraflardan biri sigorta yapmayı üstlenebilir. Çünkü bu teslim şeklinde sigorta zorunluluğu yoktur. 

FAS TESLİM ŞEKLİ SATIŞ SÖZLEŞMESİ VE AVUKATIN ÖNEMİ

Ticari ilişkilerde teslim şekli belirlenmesiyle, tek başına alıcı ve satıcı arasında sözleşme kurulmuş olmaz. Çünkü teslim şekilleri temel olarak teslimata ilişkin malların taşınması, teslimi gibi aşamalarda, tarafların sorumluluklarının ve yapılan işlemlerin maliyetlerini kimin üstleneceğini ifade etmektedir. Geri kalan konular hakkında teslim şeklinin dışında belirlemeler yapılması gerekir.

Bu bağlamda ticari ilişkiye uygun bir ihracat veya ithalat sözleşmesinin düzenlenmesi ve bu sözleşmeye uygun bir teslim şeklinin belirlenmesi gerekir. Aksi halde ticari ilişkinin sürdürülmesinde anlaşmazlıklar ortaya çıkabileceği gibi uyuşmazlık halinde durum mahkemelere taşınarak ticari zararlar ortaya çıkabilir.

Tüm bu hususlardan anlaşılacağı üzere ticari faaliyetlerin düzenlenmesi, sözleşmelerin hazırlanması ve gerekli diğer usuli işlemlerin eksiksiz yapılabilmesi için alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.

SONUÇ

FAS teslimat şekli, ticari sözleşmede teslimatın nasıl, ne şekilde ve masrafları kime ait olacak şekilde yapılacağına dair düzenlemedir. Bu düzenlemede tarafların hak ve yükümlülükleri, ticari anlaşmanın sınırları gibi çeşitli unsurlar belirlenir. Söz konusu hususların belirlenmesi açısından alanında uzman bir ticaret hukuku avukatına danışılması önerilir.