MADEN RUHSAT DEVRİ

Maden ruhsat devri, bir maden sahasının işletilmesi veya aranması için ruhsat sahibinin sahip olduğu hakları devralan tarafa aktarmasıdır. Maden ruhsat devri işlemleri, tarafların bir dilekçe ile Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne başvurulması ve devrin Maden Siciline şerh edilmesiyle yoluyla yapılır.

Maden Ruhsatı Nedir?

Maden ruhsatı, madenlerin işletilmesi veya aranması için gerçek veya tüzel kişilere Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen izin belgesidir. Yani Türkiye’de bulunan maden sahalarında, maden arama ve işleme faaliyetlerinin yapılabilmesi için maden ruhsatı alınması gerekir.

Maden Ruhsat Devri Nedir?

Maden ruhsat devri, ruhsat sahibinin elinde bulundurduğu maden haklarını devralan tarafa aktardığı hukuki işlemdir. Maden ruhsat devri, belirli bir bedel karşılığında yapılabileceği gibi ivazsız yani bedelsiz olarak da yapılabilir.

DİKKAT: Uygulamada maden ruhsat devri ile maden işletme hakkının devri (rödovans) işlemleri sıklıkla karıştırılmaktadır. Maden ruhsat devri doğrudan ruhsatın doğurduğu hakları ruhsat ile beraber karşı tarafa geçirir. Oysa rödovans sözleşmesinde maden ruhsat sahibi, ruhsatını devretmez. Sadece madenin işletilmesi için işletme hakkını belirli bir süreyle devralana geçirir. Yani rödovans bir nevi kiralama sözleşmesidir. Eğer rödovans sözleşmesi yapılmak isteniyorsa, rödovans sözleşmesine dair bilgiler yazının en sonunda açıklanmıştır.

Maden Ruhsat Devri Nasıl Yapılır?

Maden ruhsat devri, tarafların ruhsat devri talepli bir dilekçe ile Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne başvurması ve sonrasında devir işleminin Maden Sicili’ne tescil edilmesi ile yapılır.

DİKKAT: Maden Kanunu m.5/f.2-3’e göre, "(...)Devir yapılmadan önce arama ve işletme ruhsatlarının devredildiği tarihteki ruhsat bedelinin 2 katı tutarında devir bedeli alınır. Devir Bakanlık onayı ile gerçekleşir."

Dilekçe/Sözleşme ile Tarafların Genel Müdürlüğe Başvurusu

Maden ruhsat devri işlemleri için ilk önce bir dilekçe ile Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne ruhsat devri talepli bir dilekçe ile başvurulması gerekir. Çünkü kanunen, tarafların hazırladıkları dilekçeleri Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğünde resmi memur önünde imzalamaları gerekir.

Ruhsat devri talepli dilekçede; maden ruhsat devri ile ruhsatı veya sertifikayı devralacak tarafın, kanundan doğan bütün hak ve yükümlülükleri, ruhsata uygulanmış yaptırımlar ile yükümlülükleri kabul ettiğini ve ruhsat sahibinin de ruhsatını bütün hak ve vecibeleri ile devretmek isteğini belirtir.

Maden Ruhsat Devri Sözleşmesi/Dilekçesi İçin Tıklayabilirsiniz: “maden ruhsat devri sözleşmesi (dilekçesi)”

Bu dilekçenin/sözleşmenin Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne sunulmasından sonra, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca onaylanması gerekir.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca Onay Verilmesi

Maden ruhsat devri dilekçesi/sözleşmesinin geçerli olabilmesi için Maden Kanunu m.5 uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca onay verilmesi gerekir. Eğer bu onay alınamazsa dilekçe/sözleşme hükümsüz hale gelir. Dolayısıyla dilekçenin mutlaka usulüne uygun bir şekilde hazırlanması ve kanunen aranan şartların karşılandığından emin olunması gerekir.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın onay vermesi için devralan tarafın Maden Yönetmeliği’nde belirtilen şartları karşılaması gerekir. Bu şartlar, mali kapasite, mali ve idari yükümlülükler  ve devredenin de hak sahibi olduğu döneme ilişkin yükümlülük- lerini yerine getirmiş olmasıdır. 

Devir İşleminin Maden Siciline Şerhi

Maden ruhsat devri işlemlerinin son aşaması, ruhsat devrinin maden siciline şerh edilmesidir. Çünkü Maden Kanunu m.5 uyarınca, maden haklarının devri işlemleri ancak maden siciline şerh olunmakla geçerli hale gelir.

Maden sicili, madenler üzerinde tanımlanmış olan ve izinlerin, hakların veya faaliyetlerin bulunduğu kayıt sicilidir. Aynı zamanda maden sicili alenidir. Yani Iilgililer sicil kayıtlarının maden sicil memurlarından biri huzurunda gösterilmesini isteyebilir. Bu yönleriyle maden sicili tapu siciline benzerlik gösterir. 

YARGITAY’a göre de maden ruhsat devri işlemlerinin maden siciline şerh edilmemesi devir sözleşmesini geçersiz kılmaktadır. geçerli olabilmesi için kanunun öngördüğü resmi şekillerde yapılması gerektiğini belirtmiştir. (Yargıtay 13.HD. 10.2.2009, E. 2008/9240, K. 2009/1414)

Yine YARGITAY’a göre ,Devir işlemleri maden siciline şerh edilmedikçe hüküm ifade etmez. YARGITAY’a göre de maden ruhsat devri işlemlerinin satış niteliğinde ya da bağış niteliğinde olması farketmeksizin geçerli olabilmesi için kanunun öngördüğü resmi şekillerde yapılması gerektiğini belirtmiştir. (Yargıtay 11.HD. 22.12.2016, E. 2015/13759, K. 2016/9793)

Ayrıca Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu Kararı’na göre, noterlerin maden hakkı devir vaadi sözleşmesi düzenlemeye kanuni yetkileri bulunmamaktadır (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu 06.07.1970 gün ve E. 1967/7, K. 1970/6)

Maden ruhsat devri işlemleri, hem teknik hukuki bilgi gerektirmesi hem de madencilik faliyetlerinin ticari olarak büyük bedellerle sürdürülmesi nedeniyle dikkatli yapılması gereken işlemlerdir. Olası usulüne veya kanuna aykırı işlemler ticari anlamda büyük kayıplara veya zaman kaybına yol açabilecektir. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir maden hukuku avukatına/bürosuna danışılması faydalı olacaktır.

Maden Ruhsat Devri İçin Gerekli Evraklar

Maden ruhsat devri için gerekli evraklar şunlardır:

• Devir Sözleşmesi: Devreden ve devralan yetkilileri tarafından imzalanan / devir işlemi için vekalet verilen kişiler tarafından imzalanan devir sözleşmesi,
• Ruhsat Devir Taahhütnamesi: Devralan şirket tarafından verilecek noter onaylı ruhsat devir taahhütnamesi,
• Vadesi Gelmiş Borcu Yoktur Belgesi: Devreden ve devralan tarafından e-devlet’ten alınan ve üzerinde dilekçe talep numarası ile vergi kimlik numarası okunur olan 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında vadesi geçmiş borcunun bulunmadığına dair Genel Müdürlüğümüze veriliş tarihi itibariyle son 15 gün içerisinde alınan belge,
• UETS/KEP Adresleri: Devreden ve devralan tarafından aktif edilmiş UETS / KEP adresleri,
• Nüfus Kayıt Örneği: Devreden ve/veya devralan taraf gerçek kişiyse e-devlet nüfus kayıt örneği,
• İmza Beyannamesi veya İmza Sirküleri: Devreden ve devralan taraf için, aslı veya noter ıslak imzalı örneği olmak üzere; gerçek kişiyse imza beyannamesi, tüzel kişiyse imza sirküleri,
• Vekaletname: Devreden veya devralan taraf vekil atadıysa, vekâletname aslı veya noter ıslak imzalı örneği, (Vekaletname üzerinde ruhsat sicil numarası belirtilerek ruhsat devretmeye/Devir almaya yetki verildiğine ilişkin ibarenin bulunması gerekir. Haciz / ipotek varsa devralan için verilen vekalette “hacizleriyle / ipotekleriyle birlikte devralma” ibaresi olması gerekir.) 
• Devir Kararı Örneği: Devreden ve/veya devir alan tüzel kişi ise; devir için alınan şirket kararı noter ıslak imzalı örneği, (Şirket kararı Anonim Şirketlerde yönetim kurulu tarafından, Limited Şirketlerde ortaklar tarafından alınacak ve ruhsatın sicili belirtilerek devretmeye veya devir almaya karar (devralan için ayrıca; ruhsat üzerinde haciz / ipotek varsa, hacizleri / ipotekleri ile birlikte devralmaya ibaresi yer alması zorunludur.) verildiği ibaresi mutlaka bulunacaktır.)),
• Firma Durum Belgesi: Devreden ve/veya devralan taraflar tüzel kişiyse; Limited şirketler için ortakların tamamını, Anonim Şirketler için güncel yönetim kurulu üyelerinin tamamını, T.C. kimlik numaralarını veya yabancılar için pasaport numaralarını gösterir ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğünden Genel Müdürlüğümüze veriliş tarihi itibariyle son 15 gün içerisinde alınacak olan “Firma Durum Belgesi”,  
• Taahhütname: Ruhsatın sicil kayıtlarına bilgi amaçlı olarak şerh edilmiş rödövansçı olması durumunda devralanın bu sözleşmeyi kabul ettiğine dair taahhütname aslı veya noter ıslak imzalı örneği,
• Tahakkuk Tutarı Dekontu: Yıllık ruhsat bedelinin iki katı tutarında olan devir bedelinin, E-Maden sistemi üzerinde yer alan tahakkuk tutarına göre Genel Müdürlüğümüz muhasebe birimi hesabına yatırılması, 
• Ruhsat ve İzin Aslı: Ruhsat ve izin 2020 yılı öncesi düzenlendiyse, ruhsat ve izin aslı, 
• Sevk Fişi Tutanak Aslı: Devreden tarafından en son heyetten sonra kullanılan ve ayrıca boş olarak muhafaza edilen sevk fişlerinin devralana verildiğine ilişkin devreden ve devralan tarafından imzalanmış tutanak aslı,
• Firma Durum Belgesi 2: Bakanlık onay süreci tamamlanan talepler için; Devreden ve devralan tarafların ortaklık veya yönetim kurullarının yapısında değişiklik olup olmadığını kontrol edilmesi amacıyla, Genel Müdürlüğümüze veriliş tarihi itibariyle son 15 gün içinde Ticaret Sicil Müdürlüğünden alınan “Firma Durum Belgesi”.

DİKKAT: Yukarıda yer alan gerekli belgeler, işletme izinli maden ruhsat devri müracaatları için geçerlidir. Ayrıca eğer işletme izinli maden ruhsatların son denetim tarihinden itibaren 1 yıldan fazla süre geçmiş ise; mahallinde tetkiki gerçekleştirilmeden maden ruhsat devri gerçekleştirilmez. Bu durumda maden ruhsat devri işleminin gerçekleştirilebilmesi için mahallinde tetkikte ortaya çıkabilecek tüm mali ve teknik eksiklilerin de tamamlanması gerekecektir.

DİKKAT: Eğer devir talebi ile ilgili eksiklikler varsa bu durum devir talep sahibine bildirilir. Bildirilen eksiklikler 3 ay içerisinde tamamlanmazsa devir talebi reddedilir.

Maden İşletme Ruhsat Devri İşlemlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler (İşletme İzni Bulunanlar İçin)

İşletme izni bulunan maden işletme ruhsat devri işlemlerinde dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Talebe konu belgelerin “E-Maden – Talepler – Devir Talebi” sekmesinden talep yapılarak sisteme yüklenmesi gerekir.  
• Devir talebi sonucu içinde bulunulan yıl için oluşacak işletme ruhsat taban bedeli tutarındaki devir talep bedelinin MAPEG muhasebe birimi hesabına yatırılması gerekir,
• Devir talebine konu işletme ruhsatının tüm işletme ruhsat harçlarının, çevre ile uyum teminatlarının, işletme ruhsat bedellerinin tam olarak yatırılmış olması gerekir,
• Devir talebine konu ruhsatın tahakkuk etmiş ve son ödeme tarihi geçmiş Devlet hakkı borcu bulunmaması gerekir,
• Devir talebine konu ruhsatın e-Maden sistemi üzerinde aktif bir YTK ataması ve daimi nezaretçi ataması gerekir,
• Ruhsatı devralacak şirketin mali yeterlilik şartlarını sağladığına dair ilgili finans kurumlarından alınan belgelerin talep sahibi tarafından E-Maden sistemi üzerinden devir talebi yapıldıktan sonra mali yeterlilik kısmından sisteme tanımlanması ve devir talebinden sonra talep sahibine e-Maden tarafından verilen beş haneli devir talep numarası belirtilerek, www.mapeg.gov.tr üzerinde ilan edilen içinde bulunulan yıl için belirlenmiş olan minimum mali yeterlilik tutarı kadar mali yeterlilik belgeleri üzerinden düşüm yapılması, gerekmektedir.

DİKKAT: İşletme izinli ruhsatların son denetim tarihinden itibaren 1 yıldan fazla süre geçmiş ise; mahallinde tetkiki gerçekleştirilmeden maden ruhsat devri yapılamaz. Dolayısıyla maden ruhsat devrinde böyle bir durum varsa, ruhsat sahası devir talebine istinaden mahallinde tetkik edilir. Mahallinde tetkikin yapılabilmesi için e-Maden sistemine talebe konu ruhsat için açılacak “Yolluk Avansı” tahakkuk bedelinin de yatırılması gerekir. 

Maden Ruhsat Devri İle Maden İşletme Hakkının Devredildiği Rödovans Sözleşmesinin Farkı

Maden ruhsat devri, ruhsat sahibinin ruhsata tabi haklarını devralana geçirmesidir. Bu şekilde ruhsatın devri gerçekleşerek, artık tüm borç ve yükümlülükler de devralan tarafın olacaktır. Ancak uygulamada bazen ruhsat sahiplerinin sadece maden sahasının işletilmesi için ruhsatın sağladığı işletme hakkını kiraya verdiği görülmektedir. Bu durumda ise ruhsat sahibi ruhsatını devretmemekte, sadece maden sahasını işletmesi için bir başka kişi ya da kuruma yetki vermektedir. Buna ise rödovans sözleşmesi adı verilmektedir.

Rödovans sözleşmesi hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayabilirsiniz: "rödovans sözleşmesi"

Sonuç

Maden ruhsat devir işlemleri sonucunda, devralan taraf artık ruhsatın yeni sahibi olarak kanunen bütü yükümlülüklere sahip olacaktır. Bu bakımdan maden siciline tescil ile birlikte devralan taraf maden haklarının sahibi olmuş olur. Bu durumda hem kanuni yükümlülükler hem de kanunun sağladığı tüm maden hakları devralana geçer. Ancak bu tür işlemlerin mutlaka usulüne uygun yapılması ve gerekli kanuni şartların sağlanmış olması gerekir. Zira maden hukuku alanı teknik bilgi gerektiren ve ticari faaliyet bedellerinin çok yüksek olduğu bir alandır. Bu anlamda sürecin başından itibaren alanında uzman bir maden hukuku avukatına/bürosuna danışılması faydalı olacaktır.