NAYLON FATURA (SAHTE FATURA)

Naylon fatura, gerçek bir ticari mal satışı veya hizmet alımı sağlanmadığı halde bunlar varmış gibi gösterilen sahte belgedir. Bu sebeple naylon fatura, sahte fatura olarak da adlandırılır.

Yazımızda:

  • Naylon fatura nedir?
  • Naylon fatura nasıl anlaşılır?
  • Naylon fatura nasıl kesilir?
  • Naylon fatura nasıl tespit edilir?
  • Naylon fatura cezası nedir?

gibi en çok merak edilen sorular ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Naylon Fatura Nedir?

Naylon fatura, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen sahte belgedir. Örneğin, taraflar arasında ticari bir ilişki olmamasına karşın, ticari ilişki varmış düzenlenen fatura naylon faturadır.

Naylon fatura, gerçekte ticari bir ilişki olmadığı halde, taraflar arasında bir ticari ilişki varmış gibi gösterilen belgedir. Bu kapsamda mal veya hizmet tesliminden doğan bir borç varmış gibi gösterilen belge, naylon fatura olarak adlandırılır.

Naylon yani sahte fatura kesilmesi işlemi, tamamen gerçek olmayan bir ticari ilişki için fatura düzenlenmesi yoluyla yapılabilir. Bunun dışında, gerçek bir ticari ilişki için kesilen faturanın içine gerçek olmayan bazı mal satışları veya hizmet alımlarının da eklenerek sahte fatura düzenlenmesi mümkündür.

YARGITAY ve DANIŞTAY’a göre naylon fatura (sahte fatura) sayılan hallere örnekler şunlardır:

  • Faturanın gerçekte mal teslimi veya hizmet ifası karşılığında düzenlenmemesi,
  • Faturanın satış işlemi yapan dışındaki bir kişi tarafından düzenlenmesi,
  • Faturanın mal satan, hizmet veren veya işi yapan dışında biri tarafından düzenlenmesi,
  • Belgesiz yapılan alım işleminin başka mükellefin faturasıyla belgelendirilmesi,
  • Yapılan ticari işin gerçek bir hizmet veya işleme dayanmadan belgelendirilmesi.

Sahte belge niteliğinde olan naylon (sahte fatura) faturanın, hukuka uygun olduğunu vergi mükellefinin ispat etmesi gerekir. Aksi halde vergi mükellefi için hem idari olarak hem de adli olarak işlem yapılır. 

Sahte (naylon) fatura iddiasında mükellefin ispat etmesi gereken ve en sık görülen olaylardan bazıları şunlardır:

  • Ticari faaliyeti, sermayesi veya geçmiş olmayan birinden mal alımının gerçekleştiği iddiası,
  • Yüksek tutarlı ödemelerin elden, peşin veya nakit olarak yapıldığı iddiası,
  • Belgede bulunan malların depo belgelerinin bulunmaması,
  • Ambar giriş veya çıkış işlemlerinin belgelerinin bulunmaması,
  • Nakliye belgelerinin bulunmaması,
  • Hizmetin veya malın verildiği karşı tarafın mükellefiyetinin bulunmaması,
  • Hizmetin veya malın verildiği karşı tarafın mükellefiyetinin sona ermiş olması.

Naylon Fatura Neden Düzenlenir?

Naylon fatura, vergi kaçırmak ya da haksız kazanç sağlamak için düzenlenir. Ayrıca daha az vergi ödemek, haksız vergi iadesi almak, kara para aklamak, komisyon almak ve hayali ihracat yapmak amacıyla da naylon fatura düzenlenmesi mümkündür.

Naylon Fatura Nasıl Kesilir?

Naylon fatura, faturaya 12-15 haneden oluşan vergi numarası verilmesi, gerçekte olmayan bir vergi dairesi isminin yazılması ya da matbaa bilgilerinin bilerek yanlış verilmesi yoluyla kesilir. Ayrıca günümüzde, sahte mükellefiyetler yaratılması yoluyla naylon fatura kesilmesi de mümkündür. 

Esasen fatura üzerinde yanlış bilgilere yer verilmesi yöntemi eskiden kullanılan bir naylon fatura kesme yöntemidir ve amatörce yapılan bir işlemdir. Çünkü günümüzde artık Maliye Bakanlığınca hemen her işlem dijital ortama taşınmış ve  BA ve BS formları çapraz şekilde yani ticari işlem yapan her iki tarafın incelenmesi yoluyla kontrol edilmektedir. 

Maliye Bakanlığı bu konuda son dönemde kontrollerini daha da arttırmak amacıyla yapay zeka destekli uygulamalar da kullanmakta ve incelemelerini çok daha hızlı yapmaktadır. Dolayısıyla artık sahte fatura kesmek isteyen mükellefler, daha farklı yollara başvurmaktadır.

Örneğin, göstermelik bir şirket üzerinden görünürde bir mükellefiyet tesis edilmektedir. Sonrasında ise bu mükellefiyet üzerinden, gerçeğe uygun faturalar düzenlenir ve Maliye Bakanlığı tarafından istenen BA/BS formları yasal olarak bildirilir. Bu sayede teknik ve fiziki bir takip veya inceleme olmadan sahte fatura düzenlendiği anlaşılmamaktadır.

Bu çerçevede aşağıda yeni nesil sahte faturaların nasıl tespit edildiği ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Naylon Fatura Düzenleyen Firmalar Nasıl Anlaşılır?

Naylon fatura düzenleyen firmalar, teknik inceleme ve fiziki tespitlerin yapılmasıyla anlaşılır. Çünkü naylon fatura düzenleyen firmalar, sahte bir mükellefiyet yaratarak vergi kaçırmak için kurulmuş ticari işletmelerdir. Bu sahte işletmelerin uygulamada genellikle aynı özellikleri taşıdığı görülür. 

  • Sahte fatura düzenleyen firmaların genel ortak özellikleri şunlardır:
  • Bir mal satımı veya hizmet sağlanması için yeterli demirbaş veya tesisata sahip olmamak,
  • Fatura konusu mal veya hizmet için gerekli hammadde veya üretim stoğuna sahip olmamak,
  • Çalışan sayısı olarak firmada fiilen sadece birkaç kişi bulunması,
  • Yeterli araç veya makine parkı bulunmaması,
  • Mal satışı yapılıyorsa, depo veya ardiye bulunmaması,
  • Düşük vergi beyanında bulunulması veya beyan edilen vergilerin genelde ödenmemesi,
  • Mükellefin fiili çalışma alanında elektrik ve diğer faturaların çok az ücretlerde gelmesi.

DİKKAT: Uygulamada genellikle sahte fatura düzenleyen firmalar, incelemeye girdiğinde defter ve belgelerini ibraz etmezler. Kendilerine kesilen cezalara karşı dava açmazlar. Kısacası tüm bunlardan kaçmak için ortadan kaybolurlar. Dolayısıyla kapsamlı bir araştırma yapılmadan ilk kez alınan bir faturanın kayda geçirilmeden önce mutlaka firmanın yukarıdaki şartları incelenmelidir.

Naylon Fatura Nasıl Tespit Edilir?

Naylon fatura, Maliye Bakanlığı tarafından BA ve BS formlarının çapraz şekilde kontrol edilmesi ve elektronik kayıtları denetim elemanlarının incelemesi yoluyla tespit edilir. Ayrıca, Maliye Bakanlığı tarafından teknik ve fiziki inceleme yapılması yoluyla naylon fatura tespit etmek mümkündür.

Bu çerçevede naylon faturanın tespiti şu adımlar izlenerek yapılır:

  • Öncelikle mükellef veya mükelleflerin defter ve belgeleri incelenir. Yani bir mal satımı veya hizmetin görülmesi işleminin gerçekliğinin tespiti için ilk yapılan işlem mükelleflerin düzenlediği yasal defter ve belgeler incelenir. 
  • Sonrasında, mal satın alan veya hizmet verilen tarafın incelemesi yapılır. Bu tespitte defter ve belgeler dışında işlemin gerçek olup olmadığı yönünde teknik bir tespit de yapılır,
  • Eğer bu tespitlerde sahte fatura düzenlendiğine dair emareler bulunursa, mükelleflere ticari işlemin gerçek olduğuna dair delil sunması istenir,
  • Sahte fatura düzenlediği şüphesi bulunan mükelleflerin, ticari işlemin gerçek olduğunun ispatı için yemin hariç her türlü delili sunma imkanı bulunur,
  • Eğer mükellef, ticari işlemin gerçek olduğuna dair yeterli delil sunamazsa, sahte fatura düzenlendiği yönünde tespit işlemi başlatılır.
  • Nihayetinde ise sahte fatura nedeniyle mükellef hakkında adli  ve idari yaptırım uygulanır.

Yukarıda daha önce bahsedildiği üzere, fiziki fatura üzerinde sahtecilik yapılarak sahte fatura düzenlenmesi yöntemi eskiden uygulanan bir yöntemdir. Dolayısıyla yeni nesil sahte faturaların tespiti için Maliye Bakanlığı tarafından ayrıntılı olarak şu yöntemler kullanılır: 

  • Dijital olarak BA ve BS formlarının çapraz kontrole tabi tutulması, 
  • Beyannemeler ve beyanname içinde bilgilerin Risk Analiz Merkezinde denetlenmesi,
  • İncelemeye giren firmalar için fiziki ve teknik takiplerin yapılması,
  • Yapay zeka destekli uygulamalar ile şirketin girdi çıktılarının araştırılması,yoluyla sahte faturaların tespiti sağlanmaktadır.

Bu kapsamda teknik ve fiziki incelemede değerlendirilen hususlar şunlardır:

  • Mal ve para hareketine dair belgelerin bulunup bulunmadığının belirlenmesi,
  • Fatura konusu satış için gerekli üretim kapasitesinin veya stokun bulunup bulunmadığının belirlenmesi,
  • Karşıt ve çapraz İnceleme yapılması,
  • Mükellefe ilişkin diğer tespitler.

Naylon Fatura İncelemesinde Mal ve Para Hareketine Dair Belgelerin Değerlendirilmesi 

Sahte (naylon) faturanın tespitinde ilk olarak mal ve para hareketinde dair belgelerin usulüne uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğinin tespiti yapılır.

Bu incelemede, mal satımı varsa ilk olarak ödeme yani tahsilat şekli incelenir. Ödeme için banka yoluyla yapılan ödemeler, çek veya senetler, kasalar inceleme altına alınır. Sonrasında ise mal satımı için nakliye sürecine dair taşıma belgeleri de incelenir. Bu kapsamda özellikle mal satımına dair mükelleflerin incelenecek belgeleri şunlardır:

  • Sevk ve taşıma irsaliyeleri,
  • Teslim tesellüm belgeleri,
  • Ticari teamüle uygun geçerli ödeme belgeleri,
  • Ödeme bedelinin satıcının kasasına girdiğine dair belge,
  • Ödeme bedelinin satıcının banka hesabına girdiğine dair belge.

Eğer bu şekilde bir araştırma yapılmadan tespit yapılmışsa, eksik bir inceleme yapılmış olur ve mükelleflerin hak kaybına yol açan bir incelemeden söz etmek gerekir. (Yargıtay 11. CD. 27.03.2017 T. , 2016/5134 E., 2017/2230 K.; Yargıtay, 11. CD. 24.11.2016 T., 2016/9955 E., 2016/7843 K.)

DİKKAT: Tüm bu incelemelerde mükelleften istenen ve inceleme konusu olacak belgelerin mutlaka mal veya hizmeet alım satımında kullanılan belgelerden olması gerekir. Bunun anlamı şudur, eğer bir altın alım-satım işlemi varsa bu durumda satış işlemi bir nakiye gerektirmez. Yani motorlu bir taşıt vasıtasıyla altınların taşınması gerekmez. Dolayısıyla bu kişilerden malın gerçekten satılıp satılmayacağına dair sevk irsaliyesi istenmemelidir.

Naylon Faturalarda Ödemelerin Nakit/Elden Yapılması

Ödeme nakit olarak yapılmışsa, doğrudan ödemeye dair makbuz ve fiziki durum incelenmelidir. Eğer taraflar arasındaki tüm ticari ilişki nakit olarak yapıldığı iddia edilirse, bu durum genellikle naylon fatura düzenlendiği iddiasını güçlendirir. Bu çerçevede ödemenin nakit olarak yapıldığı iddiası varsa, mutlaka bunun ticari teamüle ve kanunen delil niteliğinde sayılacak uygun belgelerle ispatlanması gerekir.

Çünkü YARGITAY’a göre, tüm ödemelerin nakit olarak yapıldığı iddiası, ticari hayatın olağan akışına aykırıdır. Bu kapsamda ödemelerin nakit olarak yapıldığı ve dolayısıyla ödemeye ve taşımaya ilişkin belge sunulmaması, sahte faturanın vaarlığı yönünde delil olarak kabul edilir. (Yargıtay 11. CD. 02.10.2014 T., 2012/27716 E., 2014/16208 K.)

DİKKAT: Mükellefin düzenlediği ve ticari teamüle uygun olan, banka hesabı ödemesi, kasa mevcuduyla uyumlu çek, senet veya havale işlemi yoksa, yüksek meblağlı fatura bedelinin elden ödendiği iddiası dikkate alınmaz.

Naylon Faturalarda Ödemelerin Çekle Yapılması

Ödeme çekle yapılmışsa, mutlaka çekin ticari işlemin belgesi olduğuna dair hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde düzenlenmiş olması gereklidir. Yani, çek lehtarının satıcı olması, keşide eden tarafın alıcı olması gerekir. Ayrıca, tacirler arası ticari işlemin karşılığı olarak bu çekin keşide edildiğine dair diğer kanıtlar da önem arz eder.

Nitekim DANIŞTAY’a göre, mal alım-satım işleminde düzenlenen çeklerde, malı satın alanın keşide ettiği çekin, satıcı adına değil de hamiline düzenlenmesinin ticari icaplara uygun olmadığı yönünde kararlar verdiği görülür.

Ayrıca YARGITAY’a göre, çek veya havale yoluyla yapılan bir ödeme varsa, mutlaka ödeme yapılan muhatap kişinin yetkili olup olmadığının araştırılması gerekir. Bu kapsamda bu tür işlemlerde ticari teamüle uygun olamayan kasa ödemesi savunmalarının da geçersiz olacağı belirtilmiştir.

Naylon Faturalarda Ödemelerin Banka Aracılığıyla Yapılması

Naylon fatura incelemesinde ödemeler banka aracılığıyla yapılmışsa, satış bedelinin tahsiline ya da cari hesaba aktarılmış olduğuna dair makbuz veya ödeme emri veya satıcı adına düzenlenen çekin varlığı  incelenmelidir.

Naylon Fatura İncelemesinde Firmanın Fiziken İncelemesi

Sahte faturanın tespitinde ikinci olarak firmanın ticari işlemi yapmaya yeterli durumu olup olmadığının tespiti yapılır. Bu incelemede şu hususlar incelenir:

  • İşyerinin faal olup olmaması,
  • İşyerinin faturada bulunan tiari işlemi yapmaya elverişli olup olmadığı, (iş yeri koşulları, işçi gücü, üretime dair makine ve araçların bulunup bulunmaması gibi), 
  • Üretim veya mal ve hizmet alımının şirket faaliyet alanıyla uyumlu olup olmadığı, 
  • Mal veya hizmet sağlayan tarafın yeterli üretimi, mal girişi ya da stokunun bulunup bulunmadığı.

Yukarıda yer alan hususlar, tenkik incelemede kapsamlı olarak rapor haline getirilmelidir. Aksi halde yapılan inceleme yetersiz ve eksik bir inceleme olur ve naylon fatura nedeniyle başlatılan işlemler usulsüz olur. 

Ayrıca belirtmek gerekir ki, YARGITAY’a göre, bir işletmenin işkolunun faturada yer alan işe uygun olmaması tek başına faturanın sahte olduğu anlamına gelmez. Zira işkolu dışında firmalar bazı ticari iş ve işlemler icra edebilmektedir. Dolayısıyla faturanın, naylon fatura olduğuna dair hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde araştırma ve sonuç elde edilmesi gerekir. Aksi halde verilen karar bozulacaktır.

Mükellefe İlişkin Gerçek Durum Tespiti

Sahte faturanın tespitinde üçüncü olarak mükellefin yapmış olduğu ticari işlemlere dair fiili yani gerçek durum üzerinden tespitler yapılır. 

Örneğin sıklıkla karşılaşıldığı üzere, belirli bir komisyon karşılığında naylon fatura düzenlemek için yaratılan sahte mükellefiyetler bulunmaktadır. Bu sayede vergi kaçırma işlemi tesis edilir. Bu durumu tespit etmek içinse şu hususlar incelenir:

  • Mükellefin ticari ilişki yürüttüğü firmaların ortaklık yapısı ve ortaklara ilişkin analizler, Mükellefin muhasebecisine yönelik tespitler, 
  • Mükellefin komisyon geliri elde edilip edilmediği (sahte belge ticareti varsa), 
  • Mükellefin, mükellefiyetle ilgili ödevlerin yerine getirilip getirilmediği.

YARGITAY’a göre, mükellef eğer bildirdiği adreste faaliyet göstermiyorsa ve yüksek KDV matrahları beyan ediyorsa, ortada naylon fatura olduğuna dair kuvvetli şüphe bulunur. Zira bu tür bir durumda mükellefin kapasitesi veya ticari iş konsepti gereği hazırladığı fatura ile fiili durum yani gerçek durum uyuşmamaktadır.

Kısacası, mükellefin yani fatura düzenleyenin vergi ödeme oranları ve süreleri ile gerçek iş hacmi birlikte değerlendirilir.

Mükellefler Arası Karşıt İnceleme (Çapraz İnceleme) 

Sahte faturanın tespitinde dördüncü olarak mükellefin yapmış olduğu ticari işlemlere dair çapraz yani karşılıklı incelemeler yapılır.

Bu inceleme türünde öncelikle faturayı düzenleyen tarafın defter ve belgeleri incelenir. Sonrasında ise aynı işleme konu fatura kesilen mükellefin defter ve belgeleri incelenir. Bu sayede karşılaştırma yöntemiyle ticari işlemlerin uyumlu olup olmadığı değerlendirilir. 

Karşıt incelemeler her zaman vergi incelemesi olmaz. Ancak yapılan bu incelemelerde vergi kaçırıldığına dair emare görüldüğünde, karşıt inceleme vergi incelemesine dönüşebilir.

YARGITAY’a göre, faturayı düzenleyen tarafın ticari defter ve belgeleri incelenirken, özellikle yeterli iş hacmi, üretim kapasitesi ve organizasyonunun bulunup bulunmadığı da değerlendirilmelidir. Bunun yanında şu incelemelerin yapılması gerektiği de ifade edilmiştir:

  • Diğer vergi raporlarının incelenmesi,
  • Karşıt incelemeden sonra dava açılıp açılmadığının tespiti,
  • Gerekiyorsa defterler hakkında bilirkişi incelemesi yapılması,

DİKKAT: YARGITAY’a göre, fatura düzenleyen ve fatura kesilen kişilerin mutlaka ifadelerine başvurulması gerekir. Bu kişilerin ifadesine başvurulması içinse, kişilerin var olduğu iddia edilen ticari ilişkinin tarafı veya ticari ilişki kapsamında bulunan bir kişi olması gerekir.

Naylon Fatura Cezası

Naylon fatura cezası, 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. 

Belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar ise 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 

Cezalar, indirim sebeperi, etkin pişmanlık ve savunma hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayınız: "naylon fatura cezası ve savunması"

Naylon Fatura Mağdurları

Naylon fatura mağdurları, bilmeyerek sahte fatura kullanan ve defterine bu faturaları kayıt eden kişilerdir. 

Naylon fatura mağdurları, bilerek naylon fatura kullananlarla aynı işlemlere tabi olmazlar. Örneğin, bilerek naylon fatura kullananların aksine, bu kişilere özel usulsüzlük cezası kesilmez. Ayrıca, bu kişiler tarhiyat öncesi uzlaşma müessesinden yararlanabilir.

Konu hakkında ayrıntılı bilgi için tıklayabilirsiniz: “naylon fatura mağdurları (ne yapmalı?)